قرقاوُل (Pheasant) یکی از پرندگان است.
قرقاول پرندهای است که به خاطر داشتن دم بلند و راه رفتن باشکوهش از سایر ماکیان متمایز میشود. این
پرنده یکی از عجیبترین پرندگان جهان است. در ۲ یا۳ هفته اول زندگی یک جفت پنجه روی هر بال این پرنده
وجود دارد. قرقاولها روی درختان زندگی میکنند و انواع بالغ از برگهای درختان، حشرات، تمشک، دانهها
و میوههای جنگلی تغذیه میکنند و افزایش و کاهش میوههای جنگلی و حشرات در جمعیت این پرنده موثر
است. پس از خوردن یک غذای کامل، وزن آنها آنقدر سنگین میشود، که پرواز برایشان بسیار دشوار
میشود. قرقاول را در زبان انگلیسی Pheasant ودر زبان فرانسوی Faisan ودر زبان عربی « الفزان»
و « طائر التدرج » گویند، این پرنده در زبان فارسی اسامی متعددی داشته وعلاوه بر قرقاول که متداولترین
نام پرنده میباشد به آن تورنگ، تیرنگ، تذرو، تذرج و خروس صحرایی نیز می گویند. این پرنده هنگام
احساس خطر معمولاً پرواز نمی کند، بلکه به سرعت می دود و پنهان می شود. پروازش پرتوان و آغاز آن
پرسر و صداست. در ارتفاع کم پرواز میکند و مدت پروازش معمولاً کوتاه است.
زیستگاه
زیستگاه این پرنده در جنگلهای مرطوب، بوتهزارهای تمشک و درختان
پهنبرگ یا خزانکنندهاست که در زیر بوتههای آنها
آشیانه میکند. قرقاولها وابستگی زیادی به جنگلهای و بوتهزارها دارند آنها معمولاً در جنگلها استراحت و در نقاط باز و کمدرخت و کشتزارها به تغذیه میپردازند.
جنس نرو ماده
جنس نرو ماده این پرنده کاملا با هم تفاوت دارندو رنگ پر آنها برحسب زیرگونه جنس و سن تغییر میکند. نرهای بالغ پروبال رنگین و پر زرق و برق و دمی دراز تر و سر و گردن آنها به رنگ سبز تیره براق است. در قرقاولهای ماده رنگ پرها نخودی تیره با لکههای قهوهای زیاد به رنگ محیط اطراف است که باعث میشود در دوران طولانی خوابیدن روی تخمها و زمان پرورش جوجهها از دید دشمنان پنهان بماند. در جنس نر سروگردن غالبا به قرقاولهای نابالغ از لحاظ دم شبیه به کبک و دارای دمهای کوتاه هستند و از این لحاظ بایستی آنها را با کبکها حتی زمانی که همراه قرقاولهای بالغ دیده میشوند تشخیص داد.
این پرنده سالانه ۱۲ تخم در اواسط اردیبهشت ماه به جا میگذارد و مدت نشستن روی تخمها نیز حدود ۲۰ روز است.
شکل ظاهری قرقاول
قرقاول نظیر مرغ وخروس وانواع بوقلمون جزو ماکیان تقسیم بندی شده و به این ترتیب از نظر مشخصات ظاهری وفیزیولوژیکی کم وبیش تمام خصوصیات گروه ماکیان را دارند. قد پرنده به اندازه مرغ وخروس معمولی بوده ولی پرهای دم در قرقاول رشد بسیار زیادی کرده، به طوری که در برخی از نژادها، طول دم به۵/۱ متر می رسد وبدین گونه درازای پرنده از سر تا دم به دو متر هم می رسد. ارتفاع قرقاولها از ۵۰ تا ۱۰۰ سانتی متر است. بلندی پرهای دم را در هنگام پرواز می توان به خوبی تشخیص داد زیرا که در این موقع دم وضعیت خاص ومشخصی را به خود می گیرد. وزن قرقاولهای بالغ بین دو تا سه کیلوگرم است وتنها در یکی از نژادها که به غول قرقاول یا آرگوس معروف است وزن پرنده به پنج تا شش کیلوگرم می رسد. رنگ پر وبال پرنده در نرها رنگین ودر مادهها خاکستری مایل به قهوه ای است. سر پرنده کوچک بوده ودارای منقاری کوتاه وخمیده می باشد. سوراخ بینی ظریف بوده وبه وسیله پرهای رنگین پوشیده شده است. پاها لخت بوده، اما بلندی ولختی پاهای طاووس را ندارد.
نژادهای قرقاول
به طور کلی نژادهای متعدد قرقاول در دو دسته قرار گرفته اند : گروه اول، قرقاولهای دم دراز هستند که در این گروه پرهای دم طویل بوده واز چند ردیف تشکیل یافته است. تعدادی از قرقاولهای دسته مذکور حتی قادر هستند پرهای دم را تا اندازه ای به شکل چتر درآورند ولی هیچ گاه این قدرت به اندازه پرها وچتر طاووس نمی باشد. در این دسته بسیاری از قرقاولهای عادی و اهلی که امروزه پرورش داده می شوند وهم چنین تعدادی از قرقاول هایی که شکار خوبی برای شکارچیان به شمار می روند قرار دارند و روی هم رفته پراکندگی آنها در دنیا نسبت به دسته دیگر بیشتر است. نژادهای گروه دم دراز در دنیا پراکندگی بیشتری دارند. گروه دوم، قرقاولهای دم کوتاه هستند که تعداد آنها کم واکثراً در نواحی مرتفع به خصوص در ارتفاعات هیمالیا وچین زندگی می نمایند. نژادهای گروه مزبور متعدد نبوده واز جمله باید قرقاول جنس لوفورا Lophura را نام برد .